Agnieszka Jaskulska
Reaktor nie dostał numeru ani technicznego kodu, lecz imię – MARIA, które nadano na cześć Marii Skłodowskiej-Curie, przypominając, że nawet najbardziej zaawansowana technologia służy człowiekowi i może mieć ludzki wymiar. Gdyby MARIA była kobietą, w grudniu 2025 roku zdmuchnęłaby na torcie 51 świeczek. Jej „dzień narodzin” przypada na noc z 17 na 18 grudnia 1974 roku, kiedy w Narodowym Centrum Badań Jądrowych w Otwocku-Świerku została po raz pierwszy uruchomiona i rozpoczęła pracę badawczą. Od tamtej pory MARIA nieprzerwanie służy nauce, medycynie i nowoczesnym technologiom.
Każdy jubileusz MARII to nie tylko okazja do symbolicznego tortu i wspomnień, ale też moment refleksji nad drogą, jaką przeszła polska nauka jądrowa. Dziś MARIA jest jedynym czynnym reaktorem jądrowym w Polsce i jednym z najważniejszych reaktorów badawczych w Europie. Choć jej nazwa brzmi swojsko, kryje się za nią zaawansowana technologia i ponad pół wieku doświadczeń inżynieryjnych.
Jak to się zaczęło?
Historia MARII sięga końca lat 60. XX wieku. Budowę reaktora rozpoczęto w 1970 roku, w czasie dynamicznego rozwoju badań jądrowych na świecie. Polska potrzebowała nowoczesnego ośrodka, który umożliwi prowadzenie badań naukowych, kształcenie specjalistów oraz produkcję izotopów na potrzeby medycyny. Cztery lata później (1974 r.) projekt osiągnął swój najważniejszy etap – pierwszą samopodtrzymującą się reakcję jądrową. Od tego momentu MARIA oficjalnie „żyje”, pracuje – reaktor stał się jednym z najważniejszych projektów badawczych w historii polskiej nauki.
Do czego służy reaktor?
MARIA nie jest elektrownią i nie produkuje energii elektrycznej. To reaktor badawczy o mocy cieplnej 30 MW, którego sercem są intensywne strumienie neutronów. Wykorzystuje się je m.in. do:
- produkcji radioizotopów medycznych (takich jak molibden-99 czy jod-131),
- badań materiałowych i fizycznych,
- testów nowych technologii,
- szkolenia przyszłych fizyków jądrowych i inżynierów.
To właśnie dzięki izotopom wytwarzanym w Świerku codziennie na całym świecie przeprowadzane są badania diagnostyczne i terapie onkologiczne.
Znaczenie wykraczające poza Polskę
Choć MARIA działa w niewielkim Świerku, jej znaczenie jest międzynarodowe. Reaktor od lat uczestniczy w globalnym łańcuchu dostaw radiofarmaceutyków, a jego praca realnie wpływa na systemy ochrony zdrowia w wielu krajach. Przez ponad pięć dekad MARIA była wielokrotnie modernizowana i dostosowywana do coraz bardziej rygorystycznych norm bezpieczeństwa. To dowód, że w jej przypadku „wiek” oznacza doświadczenie i niezawodność, a nie przestarzałość.
51 lat i wciąż w formie
Dziś MARIA to nie tylko instalacja techniczna, ale symbol polskiej myśli naukowej, konsekwencji i odpowiedzialnego podejścia do technologii jądrowych. Jej urodziny przypominają, że za każdą wielką instalacją stoją ludzie: naukowcy, inżynierowie i technicy, którzy dbają o to, by reaktor pracował bezpiecznie i skutecznie.
Napisz komentarz
Komentarze