Józefów ma 63 lata! Od letniska do miasta z charakterem

Dzień 7 lipca to dla mieszkańców Józefowa nie tylko zwykły letni dzień. To symboliczna data urodzin ich miasta – dokładnie 63 lata temu, w 1962 roku, Józefów uzyskał prawa miejskie i rozpoczął nowy rozdział w swojej historii. Choć jego dzieje sięgają znacznie dalej, to właśnie ten dzień przypieczętował przemianę spokojnego letniska w pełnoprawne miasto. Jak do tego doszło?

Wszystko zaczęło się nad Świdrem

Józefów zawdzięcza swoje początki... przyrodzie. Położony przy rzekach Wisły i Świdra, otoczony sosnowymi lasami, od końca XIX wieku przyciągał spragnionych odpoczynku mieszkańców Warszawy. Był to teren idealny dla letników: czyste powietrze, bliskość wody i urokliwe krajobrazy. Właśnie tutaj, na przełomie wieków, zaczęły powstawać pierwsze drewniane wille, pensjonaty i domy wypoczynkowe. Jednym z tych, którzy zakochali się w tej okolicy, był Michał Elwiro Andriolli – artysta, który w 1880 roku osiedlił się w Brzegach (dzisiejsze części Otwocka i Józefowa). To on spopularyzował wyjątkowy styl architektoniczny, znany dziś jako „świdermajer” – połączenie dworkowego uroku z fantazyjną, drewnianą ornamentyką. Styl ten stał się znakiem rozpoznawczym całego regionu otwockiego i wawerskiego.

Kolej – początek miejskiego przyspieszenia

Kluczowym momentem dla Józefowa był 1877 rok, kiedy przez miasto – wówczas jeszcze wieś – przeprowadzono linię Kolei Nadwiślańskiej. Jak czytamy w „Roczniku Józefowskim 2015” w 1914 roku w Józefowie, uruchomiono przystanek kolei wąskotorowej. Kilka lat później powstały kolejne: Jarosław (znany również jako Jarosław-Anielin), zlokalizowany w pobliżu mostu na Świdrze, oraz Emilianów, położony przy katolickim cmentarzu. W okresie międzywojennym na terenie dzisiejszego Józefowa działały trzy stacje należące do kolei państwowych: stacje Józefów i Jarosław (funkcjonująca do 1936 roku) w Letnisku Józefów oraz stacja Michalin w Letnisku Michalin. Równolegle operowały cztery przystanki kolei wąskotorowej: Jarosław (Jarosław-Anielin), Józefów, Emilianów i Michalin. Okolice stacji stanowiły centrum życia letniskowego – dworcowe poczekalnie służyły jako miejsca spotkań, a przyjezdnych witały miejscowe dorożki.

Dostęp do kolei sprawił, że Józefów stał się dostępny dla szerszego grona mieszkańców stolicy. Wkrótce pojawiła się też kolej wąskotorowa, a wzdłuż torów – nowe domy, sklepy, szkoły i pensjonaty. Do lat 30. XX wieku miejscowość zyskała opinię jednego z najbardziej popularnych letnisk na Mazowszu. To właśnie linia kolejowa sprawiła, że tereny te stały się niezwykle atrakcyjne dla warszawiaków poszukujących ucieczki od miejskiego zgiełku.

Trudne czasy, odwaga i odbudowa

Lata II wojny światowej odcisnęły piętno także na spokojnej okolicy Józefowa, które stało się miejscem walk konspiracyjnych, działała tu Armia Krajowa, a lokalni mieszkańcy wielokrotnie pomagali ukrywającym się Żydom i partyzantom. Po zakończeniu wojny, zrujnowana Warszawa doświadczyła masowego napływu ludności na obrzeża. Ten trend również wpłynął na Józefów, który zaczął ewoluować z typowego letniska w ośrodek o charakterze rzemieślniczo-usługowym. Zniszczony Józefów odbudowano, a liczba stałych mieszkańców szybko rosła – na początku lat 60. XX wieku mieszkało tu kilkanaście tysięcy osób. Kulminacją tego rozwoju był dzień 7 lipca 1962 roku, kiedy to „osiedle Józefów" na mocy rozporządzenia Prezesa Rady Ministrów oficjalnie uzyskało status samodzielnego miasta. Tego samego dnia prawa miejskie otrzymały również inne miejscowości, takie jak Sulejówek czy Jeziorna (obecny Konstancin-Jeziorna). Wraz z uzyskaniem statusu miasta, Józefów wchłonął okoliczne wsie, takie jak Emilianów, Dębinka, Górki, Nowa Wieś, Kolonia Błota, Michalin oraz Rycice, które stały się jego dzielnicami.

Dzisiaj Józefów, z jego bogatą historią letniskową i charakterystyczną architekturą, nadal jest cenionym miejscem do życia, pielęgnującym swoje korzenie i rozwijającym się w rytmie współczesności.

Czytaj także: